Hoe verslaving en stress elkaar beïnvloeden
De onderwerpen stress en verslaving krijgen de laatste maanden veel aandacht in het nieuws. En dat is ook niet zo vreemd als je leest dat de werkstress er onder werknemers alleen maar meer op lijkt te worden. Ook het aantal mensen met een verslaving is de afgelopen jaren blijven toenemen. Deze twee ontwikkelingen klinken al zorgelijk genoeg op zichzelf, maar gebleken is dat ze eigenlijk ook niet geheel los van elkaar kunnen worden gezien. In dit artikel besteden we aandacht aan hoe stress en verslaving elkaar beïnvloeden en hoe overmatige stress een verslaving kan veroorzaken.
Wat is stress?
Stress betekent niets anders dan spanning of druk. Je hebt een bepaalde mate van stress nodig om goed te kunnen functioneren. Het hoort bij het leven en zorgt dat we op een adequate manier kunnen reageren op de prikkels om ons heen.
Onze stresshormonen zorgen ervoor dat we ’s ochtends op kunnen staan, alert zijn, sneller kunnen leren en goed kunnen reageren als er iets spannends of onverwachts gebeurt. In die zin is stress dus iets heel moois. De gezonde stress die je voelt voor een examen, optreden, sollicitatiegesprek of andere spannende gebeurtenis zorgt ervoor dat je extra alert kunt reageren en geconcentreerd kunt werken. Je kunt het vergelijken met een pijl en boog. Je kunt een pijl niet afschieten vanuit een slappe boog. Er is een zekere mate van spanning nodig, wil je effectief je doel bereiken. Zodra de spannende gebeurtenis voorbij is, neemt de spanning weer af. Je kunt uitrusten en er treedt herstel op.
Stress levert pas een probleem op als het langdurig aanhoudt en er geen herstel meer plaatsvindt. In dat geval komen mensen in een negatieve spiraal van stress terecht, die kan leiden tot overspannenheid en burn-out. Vergelijk het met een elastiek dat te lang wordt uitgerekt: dat verliest zijn elasticiteit of knapt na verloop van tijd.
Stress en verslaving
In welke mate iemand stress ervaart, wordt mede bepaald door karakter, fysiologie, erfelijkheid en omgeving. De ene mens is veerkrachtiger dan de ander. Bij stress maakt het lichaam hormonen aan die ervoor zorgen dat het lichaam zich klaarmaakt voor een vlucht-, vecht- of verstijf-reactie op situaties die meer spanning met zich meebrengen. In zekere zin is stress dus goed om beter te kunnen functioneren of presteren. Bij ongezonde of negatieve stress is sprake van een langdurig verstoord evenwicht, bijvoorbeeld door problemen op het werk, werkloosheid of privéomstandigheden.
Overmatige stress kan bij sommige mensen een verslaving veroorzaken en het kan ook een verslaving in stand houden. Veel verslaafden geven aan dat hun verslaving is ontstaan in een stressvolle periode. Verslavende middelen worden door veel mensen gebruikt om pijn, verdriet, spanningen en stress te verminderen. Iedereen reageert anders op stress. Sommigen gaan alcohol drinken of blowen na het werk, anderen gaan naar een gokhal om hun gedachten te verzetten. Als men ervaart dat de stress afneemt door het gebruik van een verslavend middel, zullen ze hier vaker een beroep op doen. Hierdoor kan op den duur een verslaving ontstaan.
Beloningssysteem in de hersenen
De behoefte aan verslavende middelen bestaat, omdat het inwerkt op het beloningssysteem van de hersenen. Als stress langer aanhoudt wordt het stresshormoon cortisol aangemaakt. Cortisol zorgt ervoor dat je sneller verslaafd raakt. Dit hormoon spreekt het beloningssysteem in je lichaam aan. Beloningen geven je een positief gevoel en verminderen daardoor de stress. Zo werkt stress dus via een omweg ook weer mee aan het ontstaan of in stand houden van een verslaving.
De weg uit stress en verslaving
Zowel het doorbreken van stresspatronen als van verslaving is voor veel mensen erg moeilijk. Hier hebben zij vaak hulp bij nodig. Als coach/counsellor kun je ze deze hulp bieden. Een gedegen opleiding waarbij je kennis van stress en verslaving opdoet, is hierbij wel noodzakelijk. Als (verslavings)coach kun je mensen met stressklachten op verschillende manieren begeleiden. Je kunt ze bijvoorbeeld helpen te onderzoeken welke factoren leiden tot stress. Denk hierbij aan externe factoren (werk, relaties, kinderen etc.) en interne factoren (overtuigingen, gevoelens etc.). Je kunt mensen daarnaast helpen met het verbeteren van hun timemanagement (plannen en organiseren), hun communicatie (onderhandelen) en het stellen van grenzen en prioriteiten. En je kunt ze als (verslavings)coach helpen met onderzoeken waarom ze zo ver over hun grenzen gaan en welke gedachten en overtuigingen hieraan ten grondslag liggen.
Wil je mensen helpen met stressgerelateerde klachten, dan kun je de opleidingen Basis Coaching en Counselling en/of Stress en Burn-out Coaching en Counselling volgen. Als jij verslaafden en hun familie wilt begeleiden naar een leven zonder verslaving, dan heb je een gedegen opleiding nodig om dit goed te kunnen doen. In de opleiding Verslaving en Recovery Counsellor leer je de kennis en vaardigheden die je nodig hebt om mensen in alle fasen van verslaving en herstel te begeleiden. Deze opleiding is de basis voor iedereen die als coach/counsellor wil werken met verslavingsproblematiek.
Bronnen
Stressplein.nl – https://stressplein.nl/verslaving-en-stress/
Zorgkaartnederland.nl – https://www.zorgkaartnederland.nl/aandoeningen/verslavingen/artikelen/wat-is-de-oorzaak-van-een-verslaving
